شرایط نگهداری و پرورش گیاه سرخس شاخ گوزنی(بیفورکاتوم)

گیاه سرخس شاخ گوزنی شباهت ظاهری زیادی با شاخ گوزن دارد. نگهداری از گیاه سرخس شاخ گوزنی آسان است و کمی رسیدگی کافی است تا برای مدت طولانی از جذابیت آن لذت ببرید.
گیاه سرخس شاخ گوزنی در گذشته جزو گیاهان کم‌ یاب به‌ شمار می‌رفته است.
یکی از گونه های عجیب و جذاب از سرخس‌ها همین گیاه شاخ گوزنی هست.
سرخس شاخ گوزنی بصورت بوته رشد می‌کند.

در این مقاله گلتوس با معرفی گیاه سرخس شاخ گوزنی یا گیاه بیفورکاتوم همراه شماست.

گیاه سرخس شاخ گوزنی-بیفورکاتوم

نام لاتین: Elkhorn Fern

نام علمی: Platycerium bifurcatum

معرفی سرخس شاخ گوزنی:

سرخس شاخ گوزنی یک گیاه آپارتمانی است که جز خانواده سرخس‌ها (پلی پودیاسه Polypodiacea) می‌باشد.
و بومی منطقه جنگل های انبوه جنوب شرقی استرالیا می‌باشد .
جز راسته بسپایک سانان و از تیره بسپایکیان است
زیبایی خاصی که بخاطر شکل متفاوت برگها دار می‌باشد او را از خانواده سرخس‌ها متمایز کرده است .
علت این نامگذاری شباهت زیاد برگ‌ها به شاخ های چنگال دار گوزن نر می‌باشد و رنگ برگها سبز روشن است.
این سرخس یکی از ۱۸ گونه سرخس می‌باشد و فقط یک گونه از آنها را می‌توانید در گلفروشی‌ها یافت.

جزء گیاهان اپی‌فیت:

این گیاه جز گیاهان هوازی یا اپی‌فیت (epiphytic ) است که در گذشته بسیار دشوار تلقی می‌شد. ولی امروزه دوست داشتنی هستند.
و بدین معنی که بستر آنها خاک نمی‌باشد و بر روی سایر صفحات سوار می‌شوند مانند سرخس شاخ گوزنی که بر تنه درختان ریشه می‌کند و انگل وار از تنه درخت تغذیه کرده و ریشه خود را درون تنه درخت فرو برده و بتدریج محکم می‌کند .

روش پرورش گیاه سرخس شاخ گوزنی در محیط خانه:

برای پرورش این گیاه در محیط خانه بهتر است شرایط را به گونه برای آن محیا کنیم.
زیرا این گیاه در طبیعت داخل خاک ریشه نمی‌زند. پس به همین علت بهتر است یک صفحه که دارایی خزه است و بجای خاک ، خاکبرگ را بستر رشد گیاه قرار دهیم.
و برای حفظ رطوبت سطح خاکبرگ را با خزه بپوشانیم همچنین می‌توان از گلدان های آویزان یا دیواری برای گلدان استفاده کنیم .

این گیاه دارای دو نوع برگ می‌باشد که هرکدام مسولیت هایی متفاوت دارد.

یک نوع برای رساندن مواد غذایی و آب است و ریشه را پوشش میدهند که شکل برگ های آن کوچک و صاف است.

 نوع دوم برگ ، همان برگ هایی است که شبیه شاخ گوزن بوده و از خاک بیرون می آیند.

کار این برگ ها تولید اسپور بوده و این برگ ها به رنگ سبز روشن می‌باشند .

طول این برگ ها می‌تواند به ۹۰ سانتی متر و گاهی در شرایط ایده آل به بیش از این مقدار نیز برسد .

اصطلاح توله برای این سرخس استفاده می‌شود:

که به معنی محلی که برگ های گوشتی سرخس بر روی هم خم شده و با برگ های ریز رشد می‌کنند است. آن هم زمانی که از جایی آویزان می‌شوند .

در فصل بهار زمانی که دمای هوا میزان رطوبت ایده آل شد مشاهده خواهید نمود که پشت برگها سیاه شده که نگران کننده نیست این سیاهی‌ها همان اسپور های تولیدی هست. که با ریختن سبب تکثیر گیاه و پر پشت شدن آن می‌شود و می‌توان با جوانه زدن آن‌ها به گلدان جدید منتقل و آن را تکثیر نمود.

شرایط نگهداری سرخس شاخ گوزنی:

نور مورد نیاز سرخس شاخ گوزنی:

گیاه سرخس شاخ گوزنی به نور علاقه دارد. ولی همانند سایر گیاهان آپارتمانی نباید در معرض نور مستقیم خورشید قرار داد. بلکه باید با نور فیلتر شده به آن نور بدهیم مانند نور از پشت پرده زیرا نور مستقیم سبب سوختگی برگ های آن می‌شود. همچنین توجه آبیاری نیز باید بیشتر باشد. حداقل نوری که این گیاه برای رشد نیاز دارد ۶ الی ۸ ساعت می باشد. هرچقدر نور بیشتر می‌شود رشد گیاه بهتر خواهد بود. اگر در خانه نور کافی برای نگهداری این گیاه ندارید. می‌توانید از نور رشد استفاده کنید. فاصله نور تا نوک گیاه باید حداقل ۳۰ سانتی متر باشد.

آبیاری مناسب گیاه سرخس شاخ گوزنی:

میزان آبیاری گیاه سرخس در فصل رشد باید بگونه ای باشد که گلدان آن خشک نبوده و همیشه مرطوب باشد. و توجه شود که این مرطوب بودن همیشگی به معنای آبیاری زیاد نیست. اگر گیاه را بیش از اندازه آبیاری کنید و گلدان زهشکی مناسب نداشته باشد. به مرور باعث پوسیدگی و مرگ گیاه شما خواهد شد.
پس این نکته که گلدان باید زهکشی مناسبی داشته باشد حایز اهمیت است و چنانچه گلدان دارای زهکش است. ولی میزان آن کم است می‌بایست سوراخ های کف گلدان را بیشتر نموده تا گیاه سالم و زیبایی داشته باشیم. 

دمای مناسب رشد سرخس شاخ گوزنی:

سرخس شاخ گوزنی می‌تواند در دماهای مختلف زندگی کند. و حتی گونه های بالغ آن می‌توانند در یخبندان نیز جان سالم به در ببرند.
اما باید به این نکته توجه داشت که این گیاه در گرما و رطوبت رشد خوبی خواهد داشت و عاشق محیط گرم و مرطوب می‌باشد.
بهترین و ایده ال ترین دما برای رشد سرخس شاخ گوزنی دمای ۲۰ درجه و بری جوانه های آن کمی بیشتر می‌باشد.
پس سعی کنید دمای محل نگهداری این گیاه را ما بین ۱۸ الی ۲۲ درجه سانتی گراد تنظیم کنید و با بالا رفتن دما باید میزان آبیاری هم افزایش پیدا کند.

رطوبت مناسب برای سرخس شاخ گوزنی:

سرخس شاخ گوزنی در فصل رشد ،برای رشد بهتر به رطوبت نیاز دارد و این نیاز را می‌توان با غبار پاشی رفع نمود.
توجه کنید آبی که برای غبار پاشی استفاده می‌شود فاقد املاح باشد. و دمای آبی که استفاده می‌شود نباید سرد باشد. و بهتر است از آب هم دمای محیط استفاده کنیم. همچنین یک راه دیگر برای حفظ رطوبت گیاه داریم که از روش غبار پاشی راحتتر است آن هم قرار دادن سنگریزه زیرگلدان و ریختن آب توجه شود که این مقدار آب بگونه ای نباشد که با کف گلدان در تماس نباشد. زیرا سبب پوسیدگی ریشه ها و خفگی گیاه می‌شود.
به این روش ساخت جزیره برای گلدان هم میگویند. پس برای گیاه حداقل ۵۰ درصد باید فراهم کنید تا رشد آن بهتر شود.

خاک مناسب سرخس شاخ گوزنی:

همانطور که در ابتدای مطلب گفته شد این گیاه در زادگاه خود بر تنه درختان رشد می‌کند و بستر خاک ندارد پس می‌توان گیاهان بالغ را همانند گونه بومی خود روی خزه و گلدان های دیواری و آویزی استفاده نمود.
ولی برای گیاهان جوان بهتر است که داخل خاک غنی مانند کمپوست ها یا الیاف طبیعی که با املاح تقویت شده است. و دارای زهکشی خوبی است نگهداری شود. می‌توانید از خاک ارکیده هم برای این گیاه استفاده کنید که در مطلبی جداگانه ترکیب خاک ارکیده را توضیح دادیم.

کود دهی مناسب سرخس شاخ گوزنی:

این گیاه در ابتدای رشد خود نیاز چندانی به کوددهی ندارد. و می‌توانید از کود سه بیست برای اون در فاصله زمانی ماهی یکبار استفاده کنید.
ولی با بزرگ شدن گیاه باید هر دو هفته یکبار با استفاده از کودهایی مانند ۱۲-۱۲-۳۶ و سه بیست تغذیه شود. کودها را در آب حل کنید و به شکل آبیاری به گیاه بدهید.

تعویض گلدان سرخس شاخ گوزنی:

گیاه سرخس شاخ گوزنی در نوع بالغ خود و در زیستگاه اصلی خود که دارای ریشه های هوازی می‌باشد.
ریشه خود را به تنه درخت فرو برده و بصورت انگل وار زندگی می‌کند.
و ما گونه های نابالغ و جوان را در گلدان با زهکشی بالا نگهداری می‌کنیم.
زمانیکه این سرخس های جوان در فصل رشد کمی بالغ می‌شوند می‌تواند همانند زمانیکه در طبیعت هستند از آن ها نگهداری کنیم.
بدین صورت که تنه درخت را بعنوان بستر آن قرار دهیم و می‌توانیم برای حفظ رطوبت آن از خزه استفاده کنیم. و یا هر چیزی شبیه به آن باشد و یا حتی استفاده از گلدان های آویزی نیز گزینه مناسبی برای تعویض گلدان می‌باشند .

تکثیر گیاه سرخس شاخ گوزنی:

تکثیر سرخس شاخ گوزنی یکی از کارهای بسیار سخت است واگر در این راه موفق نشدید ناراحت نشوید.
یکی از روش های تکثیر آن، تکثیر از طریق اسپور بود همان لک های سیاهی که در فصل رشد پشت برگها پدید آماده.
و پس از ریزش بر روی خاک گلدان یا بهتر بگوییم خزه و بودن بستر مناسب برای رشد تکثیر پیدا کرده ریشه زده.
پس از جوانه زدن می‌توانیم به گلدان جدید منتقل کنیم

تکثیر به روش تقسیم بوته می‌باشد:

بدین صورت که این گیاه زمانیکه بصورت بوته پر پشت و شلوغی در آمد می‌توانیم قسمتی از آن که هم دارای برگ و هم ریشه بوده را به گلدان جدید منتقل کنیم توجه کنید.
که گلدان جدید شریط مناسب برای رشد از قبیل گرما و رطوبت و بستر مناسب را داشته باشد.

اگر شرایط مناسب را فراهم کردید و در گلدان جدید ریشه های جدید مشاهده نکردید بازهم دلسرد نشوید همانطور که در ابتدا گفته شد تکثیر این گیاه را حتی باغبانهای ماهر هم ممکن است به مشکل برسند .

هرس کردن سرخس شاخ گوزنی:

این گیاه رشد بصورت بوته ای دارد و با زیاد شدن برگ ها گیاه زیباتر می‌شود
اما به این نکته توجه داشته باشید که با زیاد شدن برگ ها وتماس آن ها با یکدیگرسبب قهوه ای شدن کناره های برگ سرخس شده و گیاه جلوه بدی پیدا می‌کند.
همچنین زیاد شدن برگ های شاخ گوزنی می‌تواند باعث بوجود آمدن قارچ در گیاه شود.
پس بهتر است پیش از اینکه گیاه سرخس بیماری و یا تغییر رنگ دهد. خودمان به روشی که در بالا اشاره کردیم برای تکثیر به روش تکثیر بوته و انتقال قسمتی از گیاه همراه برگ به گلدان جدید این روش هم باعث تکثیر گیاه و هم جلوگیری از خراب شدن آن می‌شود فقط نکته ای که قابل توجه است اینکه اینکار را یکباره انجام ندهید بلکه با فاصله انجام داده تا گیاه به یکباره تنک نشود .

بیماری و آفات سرخس شاخ گوزنی:

این گیاه بخودی خود دارای آفت و بیماری نمی‌باشد.

ولی اگر رطوبت آن کم شود باعث بوجود آمدن شته و کنه می‌شود.

که راهکار از بین بردن آن سم پاشی بوسیله سم مالاتیون است.
در ضمن پس از سم پاشی بهتر است گیاه را غبار پاسی نموده و برگ های آنرا بشوید.

همچنین در صورت زیاد بودن رطوبت وجود لک های سیاه بر روی برگ را شاهد خواهیم بود.

که همان اسپورها می‌باشند و برای پاکسازی می‌توانید از روغن چریش استفاده کنید .

گلتوس؛ مجله تخصصی گل و گیاه