اختلالات فیزیولوژیک یک گیاه که بر اثر تحریک یک عامل بوجود می آید را بیماری می گویند که ممکن است در اثر فعالیت یک عامل بیماری زا باشد یا آنکه سرما و گرما ،کمی یا زیادی نور، فقدان اکسیژن، آلوده بودن هوا و نارسایی تغذیه در بروز آن دخالت داشته باشند.

بیماری ها

عوامل بیماری زا به دو دسته زنده و غیر زنده تقسیم می شوند: بیماری ناشی از عوامل زنده را بیماری انگلی(واگیر) و بیماری ناشی از عوامل غیر زنده را بیماری غیر انگلی می نامند.

بیماری های انگلی

بیماری های انگلی در نتیجه حمله قارچ ،  باکتری و ویروس ایجاد می شوند. این عوامل با ورود به داخل نسوج و اندام میزبان باعث آسیب به آن میشوند.

الف)قارچها و بیماری های قارچی

قارچها گیاهان فاقد سبزینه هستند که خود قادر به تامین مواد غذایی نیستند و به صورت انگل زندگی می کنند.در اثر فعالیت قارچها عوارضی بو جود می آید.

سفیدک سطحی:

قارچ های این بیماری روی اندام های هوایی، ساقه و برگ  به صورت پوشش آرد مانند ظاهر میشوند.پس قارچ باعث بد شکلی و ضعف گیاه میشود.

برای مبارزه با آن از سموم قارچ کش مانند کاراتان استفاده میشود که باید به نسبت یک در هزار همراه با مویان (صابون محلول پاشی که به همراه سموم و کودهای مایع باعث دوام بیشتر سموم دفع آفات نباتی و کودهای مایع روی برگ گیاهان شده و اثر آنها را افزایش میدهد) از آن استفاده نمود.سمپاشی اول باید با ظهور اولین آثار بیماری قبل از گسترش به سایر قسمت ها باشد و سمپاشی دوم ۱۵ روز پس از سمپاشی اول است.

زنگ ها:

قارچ ها باعث زنگ میشوند.که بر روی سطح برگ و اندام های گیاهان مبتلا به زنگ جوش های متعددی ظاهر میشود .شکل این جوش ها بسته به نوع قارچ عامل بیماری و میزبان آن متفاوت است.در نتیجه حمله قارچها گیاه بد منظره و خشک میشود.برای مبارزه از سموم قارچ کش مثل دیتان همراه با زینب استفاده کرد.

 کپک زدگی یا پوسیدگی نرم:

آپارتمان محیط خوبی برای رشد کپک زدگی است قارچ  در اندام گیاه آپارتمانی باعث ایجاد کپک میشود.وجود رطوبت نسبی و دمای بالا باعث تشدید این بیماری میشود.گیاهانی مانند آزالیا، گیاهان پیازی،سیکلامن میخک، سانسوریا،شمعدانی،گلوکسیا و هرتانسیا به این بیماری مبتلا میشوند و برای مبارزه از سمومی مانند کاپتان(قارچ کش سیستمیک)و بنومیل استفاده می کنند.

لکه های برگی:

در اثر فعالیت قارچها بوجود می آید و برای مبارزه از سموم قارچ کش نفوذی استفاده میشود.

پوسیدگی طوقه در ریشه:

در قسمتهای زیرزمینی گیاهان آپارتمانی مثل پیاز، غده و ریزوم می باشند.قارچ های مولد این بیماری ها اکثرا خاکزی هستند.برای پیشگیری علاوه بر رعایت اصول بهداشتی باید از خاک سالم عاری از قارچ استفاده کرد. هرگز نباید خاک گلدانهای قدیمی همراه با خاک سالم بکار برد.برای جلوگیری از فعالیتهای قارچ مولد پژمردگی می توان هر یک ماه یکبار همزمان با آبیاری گلدانها به نسبت  ۳در هزار از قارچ کش دیتان استفاده کرد.

بیماری دوده:

در سطح قسمتهای هوایی بخصوص ساقه و برگ پوشش سیاه رنگ و دوده مانندی دیده میشود که علاوه بر نازیبایی مانع عمل فتوسنتز شده و باعث ضعیف شدن گیاه میشود. بیماری دوده یک قارچ ساپروفیت است که منحصرا از ترشحات بعضی حشرات مانند شپشک تغذیه میکند؛ چنانچه افت از بین برود این قارچ چیزی برای تغذیه ندارد و از بین می رود.پس از چندی  میتوان برگها را با آب ولرم شستشو داد.

ب)بیماری باکتری گیاهان آپارتمانی

 پوسیدگی نرم یا لهیدگی:

این باکتری باعث لهیدگی قسمتهای گوشتی میشود.مثلا پوسیدگی غده سیکلامن، لهیدگی برگ، ساقه و دمبرگ دیفن باخیا،لهیدگی گل آذین سنبل. برای مبارزه علاوه بر رعایت اصول بهداشتی نباید گیاه را زخم کنیم چون باکتری مولد بیماری از راه زخم وارد گیاه میشود.تنظیم حرارت و رطوبت گلخانه نیز باعث کنترل بیماری میشود. از آبپاشی بر روی بوته ها که محل مناسبی برای فعالیت باکتری است خودداری کنید.در هنگام شیوع بیماری از محلول بردو ۱-۵ درصد استفاده میشود و دوباره با فاصله ۱۵روز گیاه را سمپاشی میکنند.

پ)بیماری های ویروسی گیاهان آپارتمانی

 ویروس ها کوچکترین موجودات زنده هستند ویروس ها معالجه ندارند فقط گیاه مبتلا به ویروس را باید حذف کرد.بیماری ویروسی بشدت مسری هستند.چون تعدادی از ویروس ها با حشرات منتقل میشوند بنابراین مبارزه با حشرات بیماری را کنترل می کند و نشانه های بیماری ویروسی چین خوردگی،پیچیدگی برگ و ساقه،تغییر حالت گل است.

نکروزه شدن:

شدیدترین اثر ویروس های گیاهان، کشتن یاخته‌هاست. قطر زخم های موضعی که در نتیجه نکروزه شدن بافت در برگ بوجود می‌ آیند، به نوع ویروس و نوع گیاه و شرایط محیط بستگی دارد. مرگ بعضی از اندام گیاه و یا مرگ گیاه بطور کلی در برخی از بیماری های ویروسی، متداول است.

اثر بر شکل گیاه و نحوه رشد آن: 

بیشتر ویروس ها رشد میزبان را کم می‌ کنند، ولی در بعضی حالات باعث رشد غیر عادی آن می ‌شوند. برگ ها بر اثر حمله ویروس تغییر شکل می‌ دهند. تولید گل و دانه نیز در گیاهان آلوده کاهش می ‌یابد. اثر ویروس بر کاهش میزان محصول کاملا نمایان است.

اثر بر رنگ گیاه:

 از علایم اولیه آلودگی فراگیر ویروسی در اکثر گیاهان بی ‌رنگ شدن رگبرگ ها در جوان ‌ترین برگ هاست و برگ ها پس از رشد، حالت موزائیکی یا ابلقی پیدا کرده و یا زرد می شوند. بسیاری از ویروس های مولد موزائیک بر رنگ گل ها اثر می ‌گذارند.

گلتوس؛ مجله تخصصی گل و گیاه